การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ฟิสิกส์เพื่อส่งเสริมความสามารถในการแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4
The Development of a Physics Learning Model to Enhance Critical Problem-Solving Ability of Grade 10 Students
วันที่ส่งบทความ: 9 เม.ย. 2567
วันที่ตอบรับ: 29 พ.ค. 2567
วันที่เผยแพร่: 1 ก.ค. 2568
บทคัดย่อ
ความสามารถในการแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณของนักเรียนมีความสำคัญและควรได้รับการพัฒนา โดยเฉพาะในรายวิชาฟิสิกส์ที่นักเรียนจะต้องเชื่อมโยงความรู้เดิมกับความรู้ใหม่ อย่างไรก็ตามมีช่องว่างในการวิจัยเกี่ยวกับการจัดการเรียนรู้ในเนื้อหาที่ส่วนใหญ่มุ่งเน้นแค่เพียงการคำนวณเพื่อให้ได้มาซึ่งคำตอบเป็นสำคัญ ขาดการเชื่อมโยงหลักการทางฟิสิกส์กับสถานการณ์กับชีวิตประจำวัน ซึ่งการนำสถานการณ์ปัญหาที่เกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวันมาใช้ในกิจกรรมการเรียนรู้เพื่อฝึกทักษะให้กับนักเรียนจะทำให้มีความน่าสนใจมากยิ่งขึ้น ดังนั้น การวิจัยครั้งนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) พัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ฟิสิกส์เพื่อส่งเสริมความสามารถในการแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 2) ศึกษาประสิทธิผลของรูปแบบการจัดการเรียนรู้ฟิสิกส์เพื่อส่งเสริมความสามารถใน
การแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณ กลุ่มตัวอย่างเป็นนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ในภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2566 จำนวน 1 ห้องเรียน จำนวน 33 คน โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร (ฝ่ายมัธยม) ที่ได้มาจากการใช้วิธีสุ่มแบบกลุ่ม เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่ 1) แผนการจัดการเรียนรู้ตามรูปแบบการจัดการเรียนรู้ฟิสิกส์เพื่อส่งเสริมความสามารถในการแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณ 2) แบบวัดความสามารถในการแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณ
3) แบบวัดความพึงพอใจต่อการเรียนรู้ด้วยรูปแบบการจัดการเรียนรู้ฯ วิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และสถิติทดสอบ t ผลการวิจัย พบว่า 1) รูปแบบการจัดการเรียนรู้ฟิสิกส์เพื่อส่งเสริม-ความสามารถใน
การแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณ ประกอบด้วย (1) หลักการ (2) วัตถุประสงค์ (3) กระบวนการจัดการเรียนรู้ 5 ขั้น ได้แก่ กระตุ้นและทวนความรู้เดิม นำเสนอปัญหาสถานการณ์ ฝึกคิดแก้ปัญหา แลกเปลี่ยนเรียนรู้ และ (5) การวัดและประเมินผลการจัดการเรียนรู้ 2) ประสิทธิผลของรูปแบบการจัดการเรียนรู้ฯ พบว่า (1) นักเรียนมีความสามารถใน
การแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณหลังการทดลองสูงกว่าก่อนการการทดลองอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05
(2) ความสามารถในการแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณหลังการทดลองสูงกว่าเกณฑ์ ร้อยละ 70 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 และ (3) นักเรียนมีความความพึงพอใจต่อการเรียนรู้ด้วยรูปแบบการจัดการเรียนรู้ ที่ระดับมาก
Abstract
The critical problem-solving ability is important for students. It should be considered, especially in physics, which the student must connect existing knowledge to new knowledge. However, there are research gaps about managing content since it mostly focuses on calculations in order to mainly find answers without connecting the principles of physics to daily situations. Including the daily situations in learning activities for students’ skill development can make it more interesting. Therefore,
The purpose of this research aimed to 1) develop the physics learning model to enhance critical problem-solving ability of grade 10 students. 2) study the efficiency of the physics learning model to enhance critical problem-solving ability.The samples were 33 Grade 10 students at Srinakharinwirot University Prasarnmit Demonstration School (Secondary) in the second semester of the 2023 academic year and selected by cluster Random Sampling. The research Instruments were 1) the management plan based on physics learning model. 2) the critical problem-solving ability test and 3) the satisfaction questionnaire. The data were analyzed with mean, standard deviation, and t-test. The Results were as follows. Firstly, the physics learning model to enhance critical problem-solving ability consisted of (1) the principles, (2) the proposes, (3) the learning process consisted of 5 steps which were to 1) stimulus recall of prior learning Prepare, 2) presenting a problem situation, 3) solving problem, 4) sharing and evaluation, and 5) summarizing and summative assessment. Secondly, the findings about the efficiency of the physics learning model showed that (1) the posttest score on physics problem solving ability of the students was higher than of the pretest at the significance .05 level, (2) the physics problem solving ability was significantly higher than 70% criterion at the significance 0.05 level, and (3) the student’s satisfactions towards the physics learning model to enhance critical problem-solving ability were at the high level.
Keywords
รูปแบบการจัดการเรียนรู้; ฟิสิกส์; ความสามารถในการแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณ; ความพึงพอใจ ; Learning Management Model; Physics; Critical Problem-solving Ability; Satisfaction
How to cite!
เกริก ศักดิ์สุภาพ (2568). การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ฟิสิกส์เพื่อส่งเสริมความสามารถในการแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 . วารสารพัฒนาการเรียนการสอน มหาวิทยาลัยรังสิต, 19(2), 29-46
References
ทิศนา แขมมณี. (2560). ศาสตร์การสอน: องค์ความรู้เพื่อการจัดกระบวนการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ (พิมพ์ครั้งที่ 21). กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ธีระ ปฐมวงษ์. (2565). การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนเพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยปทุมธานี, 5(1), 197–214.
ธีระศักดิ์ ธนากูลกวีพงศ์, และคณะ. (2566). การพัฒนากิจกรรมการเรียนการสอนทางเรขาคณิตที่เสริมสร้างความสามารถในการแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณผ่านกระบวนการคิดเชิงออกแบบ สำหรับนักเรียนระดับมัธยมศึกษา. วารสารสหวิทยาการมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์, 6(2), 811–830.
วิจารณ์ พานิช. (2558). วิถีสร้างการเรียนรู้เพื่อศิษย์ในศตวรรษที่ 21. วารสารนวัตกรรมการเรียนรู้ มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์, 1(2), 3–14.
วีนัส ชาลี. (2563). แนวปฏิบัติที่ดีในการจัดการเรียนรู้โดยใช้กระบวนการแก้โจทย์ปัญหาของโพลยาและผลที่มีต่อความสามารถในการแก้โจทย์ปัญหาทางฟิสิกส์ของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 (ปริญญานิพนธ์มหาบัณฑิต). มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
สถาบันทดสอบทางการศึกษาแห่งชาติ (องค์การมหาชน). (2566). รายงานผลการทดสอบการศึกษาระดับชาติขั้นพื้นฐาน (O-NET) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 ปีการศึกษา 2566. สืบค้นจาก https://www.niets.or.th/th/content/view/11821
สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2560). แผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2560–2579. กรุงเทพฯ: สำนักงานฯ.
อรอนงค์ เมืองคง, และธิติยา บงกชเพชร. (2566). การพัฒนาความสามารถในการคิดอย่างมีวิจารณญาณและความสามารถในการแก้ปัญหาด้วยการจัดการเรียนรู้แบบใช้ปัญหาเป็นฐานตามแนวคิดสะเต็ม เรื่องไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3. วารสารวิชาการโรยเกษตรอาคาเดมี, 8(3), 32–48.
อิทธิพัทธ์ สุวทันพรกูล. (2562). การวิจัยทางการศึกษา: แนวคิดและการประยุกต์ใช้. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
Alkharusi, H., Kazem, A. M., & Al-Musawai, A. (2020). The impact of problem-based learning on critical thinking in middle school students. Journal of Education and Learning, 9(3), 45–59.
Brookhart, S. M. (2013). How to assess higher order thinking skills in your classroom. ASCD.
Creswell, J. W. (2014). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (4th ed.). Sage Publications.
Demir, M., & Arı, E. (2022). The role of critical thinking in students' achievement and well-being. European Journal of Education Studies, 9(1), 123–138.
Educational Research Foundation. (2019). Critical thinking and problem solving: A comprehensive guide. Publisher.
Garcia, T., & Pintrich, P. R. (2020). Teachers and students' interactions in promoting critical thinking. Journal of Educational Psychology, 112(3), 412–423.
Joyce, B., & Weil, M. (2000). Models of teaching (5th ed.). Boston: Allyn and Bacon.
Kilic, Z. (2020). The effect of inquiry-based learning on problem-solving skills: A meta-analysis study. Educational Sciences: Theory & Practice, 20(4), 1–29.
Kruse, K. (2012). Introduction to the ADDIE model. eLearning Guru. Retrieved from http://www.elearningguru.com/articles/art2_1.htm
Phan, H. P. (2020). A theoretical perspective of personal agency: The role of the self, and socio-cultural influences. Educational Psychology, 40(7), 841–857.
Rebello, N. S., & Zollman, D. A. (2022). Physics education research: A synopsis of discipline-based education research in physics. Review of Educational Research, 92(1), 76–99.
Schneider, M., & Stern, E. (2020). The cognitive benefits of learning by teaching and teaching by learning. Trends in Neuroscience and Education, 20, 100134.
Schwartz, H. L., Ahmed, F., Leschitz, J. T., & Augustine, C. H. (2022). Strategies for supporting student learning with technology: A case study of using data to improve instruction in the classroom. RAND Corporation. Retrieved from https://www.rand.org/pubs/research_reports/RRA775-1.html
Smith, J., & Brown, A. (2023). Enhancing critical thinking skills in secondary science education. Journal of Educational Studies, 45(2), 112–125.
Smith, A., & Johnson, B. (2019). Enhancing critical thinking through constructivist approaches. Journal of Educational Psychology, 72(2), 145–162.
Smith, J. A., & Brown, L. B. (2021). The impact of learning cycles on group work effectiveness.
Wertheimer, M. (2017). Productive thinking. Harper & Row.
Yilmaz, M. (2023). The role of teacher questioning in promoting student engagement: A systematic review. Educational Research Review, 38, 100447.
Zeidner, M., & Stoeger, H. (2019). Handbook of intellectual abilities: Theory and measurement. Springer
Approved By TCI (2025 - 2029)
Indexed in
